Günlük yaşamda bazen stresliyken saçlarımızla oynamamız, uçlarını koparmamız olağandır. Ancak bu davranış zamanla tekrarlayıcı bir hal alıp bireyin yaşam kalitesini bozmaya başlarsa, bir psikiyatrik bozukluk olan Trikotillomani (Saç Yolma Bozukluğu) gündeme gelir.
Trikotillomani Nedir?
Trikotillomani, kişinin tekrar eden bir şekilde kendi saçını (ya da kaş, kirpik gibi vücut kıllarını) yolma davranışını durduramaması ile tanımlanan, DSM-5 Tanı Kriterlerine göre Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar sınıfında yer alan bir hastalıktır.
1. Yinelenen saç yolma davranışı: Kişi saçını koparır ve bu durum saç kaybına yol açar.
2. Yolmayı durdurmaya yönelik tekrar eden girişimler: Kişi bu davranışı bırakmak ister, ancak başaramaz.
3. Belirgin bir sıkıntı ya da işlevsellik kaybı: Saç yolma davranışı, sosyal, mesleki ya da diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.
4. Başka bir tıbbi duruma bağlı değildir: Örneğin, dermatolojik bir hastalık gibi başka bir tıbbi duruma bağlı değildir.
5. Başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz: Örneğin, beden algısı bozukluğu gibi diğer psikiyatrik bozukluklardan ayırt edilmelidir.
Trikotillomani Neden Olur?
Bu bozukluğun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ailede benzer davranışların varlığı genetik bir yatkınlığa işaret edebilir. Ayrıca stres, travma, kaygı gibi duygusal zorlanmalar bu davranışları tetikleyebilir ya da artırabilir.
Kimi Etkiler?
Trikotillomani genellikle ergenlik döneminde başlar, ancak çocuklukta ya da yetişkinlikte de başlayabilir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Sosyal geri çekilme, özgüven sorunları ve depresyon gibi ikincil sorunlara yol açabilir.
Tedavi Yöntemleri
Trikotillomani tedavisinde hem psikoterapi hem de ilaç tedavisi uygulanır. Farkındalık ve stres yönetimi çalışmaları da bu davranışı azaltmada yardımcı olabilir.
Trikotillomani, kişinin kontrolünde olmayan, utanç duygusuna neden olan ve sosyal açıdan çekilmelere yol açabilen, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir bozukluktur. Ancak doğru yaklaşımla ve uzman desteğiyle başa çıkmak mümkündür. Profesyonel destek almak yaşam kalitesini önemli ölçüde artıracaktır.
