ERKEN MENAPOZ / YUMURTALIK YETMEZLİĞİ /AZALMIŞ YUMURTA REZERVİ
TANIM ve SIKLIK :
40 Yaşından önce yumurtalığın aktivitesini kaybetmesine bağlı olarak gelişen yumurta üretememek yada yumurta üretmede zorluk ile karşımıza çıkan bir problemdir. Toplumda görülme oranı %1 olarak saptanmaktadır. Yaşam tarzı değişikliklerimiz , çevresel faktörler ve genetik yatkınlık günümüzde bu problem ile daha sık karşılaşmamıza neden olmaktadır.
HANGİ ŞİKAYETLERİ YAPABİLİR?
Yumurtalık yetmezliğinde gördüğümüz en sık şikayet adet döngüsünün bozulmasıdır. Adet düzeni genellikle daha gecikmeli olmaya başlar yada adet görememe , gerektiğinden sık görülen adetler de bazen bulgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer bulgular ise hafif ateş basması , terleme ve ciltte kuruluk gibi vücutta östrojen hormonun azalmasına bağlı ortaya çıkablir. Bu bulguları ssınıflamak gerekirse
Kısa dönemde ortaya çıkan bulgular : Ateş basması , gece terlemesi ,başağrısı , vajinal kuruluk ,cinsel ilişkide ağrı, idrar kaçırma sıklığında artış ,uykusuzluk, unutkanlıkta artış ,konsantrasyon güçlüğü .
Uzun dmnemde ortaya çıkan bulgular : Çocuk sahibi olmada güçlük , kemik erimesi ve kemik kırık riskinde artış ,Kalp damar hastalıkları , depresyon gibi duygu durum değişiklikleri ve nörolojik problemler .
KİMLERDE DAHA SIK GÖRÜLMEKTEDİR ?
Bu durum ; özellikle genetik yatkınlığı olan ( anne,kızkardeş, teyzede benzer öykü varlığı ),geçirilmiş yumurtalık ameliyatı olan ve kronik hastalığı sahip, kanser tedavisi olarak kemoterapi alan ve yoğun sigara içen kadınlarda daha sık karşımıza çıkmaktadır.
TANI NASIL KONULUR ?
Öncelikle hastanın adet döngüsü ile ilgili sorunlar ,şikayetlerini içeren detaylı tıbbi öyküsü ışında ultrasonda yumurtalık hacmi , içerdiği yumurta sayısı tanıda çok önemlidir. Muayene ile birlikte alınan yumurtalık rezervini gösteren hormon testleri ile tanı net olarak konulmaktadır. Gerekli durumlarda mutlaka kromozom testi yapılmalıdır.
TEDAVİ NASIL ŞEKİLLENDİRİLMELİDİR?
Erken menapoz durumunda eğer çocuk istemi varsa bir an önce tüp bebek gibi yardımcı üreme tedavilerine hemen geçilmelidir. Eğer çocuk istemi yok ise östrojen eksikliğin yaratacağı problemler konusunda hastamız bilinçlendirilmelidir. Özellikle menapoz bulgular( vajinal kuruluk , ciltte kuruluk, ateş basması , uykusuzluk , cinsel ilişkide ağrı ve cinsel isteksizlik ), ayrıca kalp damar hastalıkları riskinde artış ve kemik yoğunluğunda azalma gibi bir çok şikayet ile erken yaşta karşılaşılması nedeniyle tedavi düzenlenerek normal hayat kalitesi elde edilmelidir. Yaşam tarzı değişiklikleri kişiye özel olarak mutlaka düzenlenmelidir. Şeker ve guatr metabolizması araştırılmalı ve gerektiğinde ek tedavi düzenlenmelidir.
HAMİLE KALINABİR Mİ ?
Evet erken menapoz durumlarında yumurtalık dokuları yumurta üretmeyi çok azaltabilie yada durdurabilr. Fakat bu tür durumlarda bile yumurtalık düzenli olmasa da yumurta üretebileceğinden dolayı hamilelik ihtimali vardır . Çok önemli bir nokta eğer hamilelik istemi varsa çok gecikmeden yardımcı üreme tedavilerine geçilerek gebelik elde edilmelidir. Bir diğer önemli noktada eğer evli değilsek yumurta dondurma gibi alternatif tedavi şekilleri hakkında bilgi alınmalıdır.
