Şiddet, hem ruhsal hem fiziksel bakımdan bir bütün olarak insanın kişiliğine karşı ruhsal ve fiziksel bütün saldırılarla özümsediği inanç ve değerlerine uygulanan baskıları temsil eder (Zorlu, 2015). Aynı zamanda şiddet, toplumda oluşan ve geleneksel bir davranış olarak öğrenimi gerçekleştirilen bir niteliktir (Yavuz, 2014). Şiddetin türleri; sözel, psikolojik, sosyal, cinsel, fiziksel ve ekonomik olarak gösterilebilir. Bu şiddet türlerini topluma en çok benimsetebilecek kitle iletişim aracı ise televizyondur.
Televizyon başta ulaşımının basit olması açısından insanlar üzerinde tesiri fazlasıyla yoğun bir kitle iletişim aracıdır. Televizyon aracılığı ile dizi, reklam ve haberlerde canlandırılan şiddet seyirciye pazarlanmaktadır. Şiddeti barındıran izlenceleri seyreden kişilerde şiddete yönelik duyarsızlaşma oluşmaktadır. Büyük olasılıkla saldırgan vakaları daha az ayırt edecek duyarsızlaşmış insanlar, şiddetin tesirini ehemmiyetsiz bulacak, şiddet görenlerle minimum seviyede duygudaşlık ve şiddete fazlasıyla hoşgörü sergileyecektir. Televizyon dizilerinden izledikleri şiddet sahnelerini öykünmekte olan gençler de bu sahnelere duyarsızlaşmakta ve şiddeti yaşamın hakikati olarak algılamaktadır. (Türkoğlu, 2014).
Televizyon dizileri ataerkil cinsiyet stereotiplerine bağlı olarak şekillenmektedir. Bu dizilerde şiddetin objesinin kadınlar olduğunu da görebiliriz (Ünlü, Bayram, Uluyağcı, ve Uzoğlu-Bayçu, 2009). Televizyonda kadın, cinselliği veya cinsel kimliğinden kaynaklı misyonu durumuna gelen yapması beklenen davranışlarıyla sergilenmektedir (Doğaç, 1999). TV dizilerinde sunulan kadın rollerinin bakımlı olmaları, modayla içli dışlı olmaları, evlerinin dizaynı üzerine çalışmaları ve genelde kadının mutfakta izleyiciye sunulması toplumdaki kadın izlenimine dayanak oluşturmaktadır.
TV dizilerinde kadının ve kadına şiddetin sunumundan yola çıkarak hazırlanacak bu çalışmanın amacı, kadına şiddet sahnelerini izleyenlerin kadına şiddete karşı duyarsızlaşma göstereceğini gözlemlemektir.
Bu araştırmada kadına şiddete karşı olumlu tutumu olan kişilerin, kadına şiddet içeren dizileri izledikten sonra duyarsızlaşması ve kadının olumsuz sunumunun da kişilerde kadına şiddete karşı duyarsızlaştırma oluşturması beklenmektedir. Etkileşim etkisi olarak ise şiddete karşı olumlu tutumu olan kişilerin olumsuz kadın sunumu olan TV dizilerini izledikten sonra daha çok duyarsızlaşması beklenmektedir.
Araştırma Yöntemi
Katılımcılar
Araştırmanın örneklemi internet üzerinden yapılan duyuru sonucunda başvuru yapan ve sahada iletişime geçilen katılımcılardan oluşturulacaktır. Katılımcılara araştırma sonunda bir miktar ücret verileceği bildirilecektir. Örneklem Ankara’nın Sincan ve Çankaya ilçelerinden seçilecek farklı sosyoekonomik düzey ve eğitim seviyesine sahip 18-60 yaş aralığında bulunan 70 kadın 70 erkek toplamda 140 katılımcıdan oluşturulacaktır. Katılımcılar Ankara’da oluşturulan psikoloji laboratuvarına davet edilecektir.
Veri Toplama Araçları
Çalışmaya katılan kadın ve erkeklerin kadına şiddete karşı tutumlarını belirten; ‘Gerekli olduğunda kadına şiddet uygulanabilir.’, ‘Aldatan kadın şiddet görmeyi hak ediyor.’ gibi maddeler bulunan beşli Likert tipi Kadına Yönelik Şiddet Tutum Ölçeği oluşturulacaktır. Yapılandırılmış sistematik gözlem sırasında video kayıt yöntemi kullanılarak katılımcıların davranışları kayıt altına alınacaktır.
İşlem
Araştırmada yapılandırılmış sistematik gözlem ve kadına şiddete karşı tutum ölçeği ile veriler toplanacaktır. Bilimsel bir yöntem olarak araştırmanın belirli aşamaları olacaktır. Öncelikle katılımcılara Kadına Yönelik Şiddet Tutum Ölçeği uygulanacaktır. Bunun ardından katılımcılar kadına şiddete karşı olumlu ve olumsuz tutumu olanlar olarak ikiye ayrılacaktır. Katılımcılar video izletilmek üzere bir odaya yönlendirilecektir. Deney grubu 1’e kadının olumsuz sunumunun olduğu, Deney grubu 2‘ye kadının olumlu sunumunun olduğu kadına şiddet videoları ve kontrol grubuna ise nötr bir video izletilecektir. Tutum ölçeğiyle ikiye ayrılan katılımcılar rastgele atama ile gruplara atanacaktır. Bu noktaya kadar araştırmacı ve katılımcı doğrudan temas halinde olacaktır. Sonrasında araştırmacı katılımcıyı değerlendirme odasına yönlendirecek fakat giderken yanında bulunmayacaktır. Katılımcı değerlendirme odasına ilerlerken bir kapının arkasından kurgu olan dayak, kavga ve yardım isteme sesleri duyacaktır. Bu noktada katılımcının tepkisi koridorda bulunan kameradan gözlemlenecek, not alınacak ve uzmanlar tarafından duyarlı–duyarsız olarak değerlendirecektir. Bu aşamadan sonra deney katılımcılara açık bir şekilde açıklanacaktır.
Analiz Stratejisi
Kadına Yönelik Şiddet Tutum Ölçeği ile ayrılacak olan daha sonra da seçkisiz olarak gruplara atanan katılımcıların video izletildikten sonra sistematik gözleme tabi tutulması sonucunda elde edilen veriler Ki Kare analiz yöntemiyle analiz edilecektir.
Beklenen Bulgular
İlk hipoteze göre şiddete karşı olumlu tutum sergileyen kişilerin kadına şiddet içeren dizileri izledikten sonra daha çok duyarsızlaşması beklenmektedir. İkinci hipoteze göre, kadının olumsuz sunumuyla birlikte kadına şiddete yönelik daha çok duyarsızlaşma beklen-mektedir. Etkileşim etkisi ile birlikte de şiddete karşı olumlu tutum olan kişilerde, olumsuz kadın sunumu olan TV dizilerinin daha çok duyarsızlaşma meydana getirmesi beklenmektedir. Ki Kare ile yapılan analiz sonucunda; kadına şiddete karşı tutum, TV dizilerinde kadına şiddet ve kadının sunumuna göre deney gruplarının kendi arasında ve deney grubu ile kontrol grubu arasında anlamlı bir fark beklenmektedir.
