Öfke: İnsanın doğuştan getirdiği ve yaşamın ilk yıllarında gelişen, çocuk, ergen ya da genç bireyin günlük hayatı içerisinde çok sık oluşan doyurulmamış isteklere, engellenmeye, istenmeyen sonuçlara ve karşılanmayan beklentilere karşı verilen doğal bir duygudur.
Öfke evrenseldir. Yani çocuklarda, ergenlerde, yetişkinlerde aynı zamanlarda hayvanlarda da görülür. Sadece bir ırka ya da bir kültüre bağlı bir duygu değildir. Dünyanın tüm yerleşim bölgelerinde ki insanlarda veya hayvanlarda öfke duygusu görülmektedir. Ancak her bireyde öfke aynı şekilde ve şiddette görülmeyebilir. Bazı kişiler diğerlerine göre daha az öfkelenir. Bazılarının ise öfke eşiği daha yüksektir. Kolay kolay öfkelenmem ama öfkelendiğimde de gözüm bir şeyi görmez cümleleri bu gruba ait olabilir. Bazı kişiler ise çabuk öfkelenip öfkelerinin sonucunda hem kendilerine hem de çevrelerine zarar verebilirler. Bazı insanlar ise öfkelerini göstermez veya dillendiremez. Daha çok kendi iç dünyalarına yönlendirirler.
PEKİ NELER BİZİ ÖFKELENDİRİYOR?
Başlıca öfkelenmemize yol açan nedenler;
Başkaları tarafından engellenme:
Bir insanın temel ihtiyaçlarının karşılanmaması,
İlgi ve sevgi yoksunluğu
Taciz veya tecavüz
Haksızlığa uğrama
Karşımızdaki kişi veya kişiler tarafından dinlenilmemek
Gibi durumlar bir kişinin öfkelenmesini arttıran unsurlardandır.
Öfkenin diğer duygular gibi en temel ve en doğal bir duygu olduğunu yazının başında bahsetmiştim. Peki bu kadar doğal bir duyguyken neden öfkelenmek tedirginlik yaratıyor. Çünkü öfkemizi nasıl ifade ettiğimiz ne kadar öfkelendiğimizden daha önemlidir. Öfkeyi nasıl ifade ettiğimiz çok önemlidir. Çünkü kişi öfkeyi ifade ediş tarzıyla yorumlanmakta ve ifade ediliş biçimindeki yanlışlar yüzünden sorun yaşanmaktadır. Öfkeyi anlatış biçimimiz kontrolden çıkıp yıkıcı bir hal aldığında kişiler okul, iş, aile ve arkadaşlık ilişkilerinde türlü problemler yaşamayabilir.
ÖFKEYİ NASIL GÖSTERİYORUZ?
Her bireyin öfkelenmesi, öfkelendiğinde öfkesini gösterme biçimi farklıdır. Öfke bireylerde 3 temel şekilde ortaya çıkar.
Öfke içe vurumu: Bu kişiler öfkelerini göstermekten ziyade içlerinde tutmaya çalışırlar. Öfkeyi nasıl ifade edeceklerini bilemedikleri için veya ifade ettikten sonraki sonuçlarını yaşamak istemedikleri için öfkeyi içinde tutmaya çalışırlar.
Öfke dışa vurumu: Öfke esnasında sözel veya davranışsal olarak dışa yansıtılmasıdır. Öfkenin dışa vurumu kontrolsüzce olduğunda olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Öfke Kontrolü: Öfkeyi ifade ederken düşünce, duygu ve davranışlarında kontrollü şekilde hareket edebilmektedir.
PEKİ NEDEN ÖFKELENİYORUZ?
Bilişsel davranışçı terapi ekolüne göre yaşadığımız olaylar bizi öfkelendirmez. Yaşadığımız olaylara yüklediğimiz anlamlar sonucunda öfkelendiğimizi belirtmektedir. Her bireyin temel ve ara inançları vardır. Mantıklı olan düşüncelerimiz olduğu kadar mantıksız veya gerçekçi olmayan düşünceler her insanda mevcuttur. Bunlar çevreden, aileden ve zaman içinde öğrendiğimiz düşünceler olabilir. İşte bu mantık dışı düşünceler, temel ve ara inançlarımızla yaşadığımız olaylara bakar ve onları yorumlarız. Bu yorumlarımız sonucunda neler hissedeceğimiz ve nasıl davranacağımız ortaya çıkar. Yani bir olay hakkında nasıl düşündüğümüz o olaya karşı neler hissedeceğimizi ve soncunda nasıl davranacağımızı belirler.
ÖFKE KONTROLÜ NEDİR? NE İŞE YARAR ?
Öfke kontrolü; öfkeyi yok etmek değildir. Bu doğru bir durumda değildir. Öfkede diğer tüm duygularımız gibi yerinde ve dozunda olduğunda olması gereken bir duygudur. Öfke kontrolü; bireyi öfkeyi doğru ifade etme becerisi kazandırarak; hem öfkenin doğru anlaşılmasına hem de sonuçlarının yıkıcı olmaması için yapılan müdahaledir.
Öfke kontrolünde amaç; hem kişinin öfkesini ifade edip rahatlamasını sağlayabilmek hem de öfkenin sonunda şiddet ve saldırganlık gibi durumlar yaşanmadan kişinin kendisine ve çevresine zarar vermesini kontrol altına almak amaçlanmaktadır.
