Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, kısaca DEHB olarak adlandırılır. Çocuk ve ergenlerde yetişkinlere nazaran daha sık görülür. Dürtüsel davranışlar, otokontrol bozuklukları ve bazı vakalarda ek olarak hiperaktivite görülür. Bazı vakalarda sadece hiperaktivite olarak da kendini gösterebilir. Toplumda görülme sıklığı çocuk ve ergenlerde %8, yetişkinlerde ise %4’tür. Bu hastalık daha çok hiperaktivite olduğu zaman ebeveynler tarafından fark edilir. Tek başına dikkat eksikliği olduğu zaman bireyin hasta olduğunun farkına varılmaz ve çocuk çevresi tarafından; yaramaz, tembel, sosyal uyumsuz olarak damgalanır, bu şekilde çocuğun ileriki yaşantısı da adeta domino etkisi gibi etkilenir.
DEHB, geçmişte uzun yıllar boyunca bir hastalık olarak görülmediği için bu hastalığa sahip olan kişiler “başarısız” olarak damgalanmıştır. Fakat son yıllardaki çalışmalar ile DEHB’in genetik geçişli biyolojik, hormonal ve nörolojik bir hastalık olduğu kanıtlanmıştır. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan ve zihinsel hastalıkları sınıflandıran bir el kitabı olan DSM-5’te de kriterleri ve tanımı bulunmaktadır. DEHB’in üç türü vardır. İlki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun aynı anda görüldüğü DEHB. İkincisi sadece dikkat eksikliğinin bulunduğu dikkat eksikliği bozukluğudur(DEB). Üçüncüsü ise sadece hiperaktivitenin görüldü tiptir.
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN BELİRTİLERİ ;
* Okul başarısında düşüklük,
* Unutkanlık,
* Dikkatini belirli bir noktaya uzun süre verememe,
* Verilen komutları yerine getirememe,
* Sakarlık,
* Sosyal ilişkiler sırasında birden hayallere ve düşüncelere dalma,
* Hayatı organize edememe ve zaman planlaması yapamayarak çoğu yere geç kalma,
* Detaylara dikkat edememe,
* Günlük rutin işleri yerine getirememe,
* Belirli bir ortamda uzun süre duramama,
* Sürekli hareket haline olma,
* Tüm bu sorunlardan kaynaklı olarak çocuklarda öfke belirtileri,
* Çok konuşma, karşıdakinin sözünü kesme, anlatılanları dinleyememe,
* Sürekli sağa sola koşma, zıplama, atlama,
* Bir işi bitirmeden diğerine geçmek ancak hiçbirini tamamlayamamak,
* Yukardaki belirtilere benzer başka belirtiler.
DEHB TEŞHİSİ NASIL KONUR ?
DEHB için özel olarak geliştirilmiş testler ve klinik gözlem yolu ile teşhis edilir. Bunlar ;
* Vanderbilt skalası,
* Conners skalası,
* DEHB ölçme skalası,
* SNAP skalası,
* MOXO dikkat ve performans testi.
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN TEDAVİSİ
DEHB; Biyolojik, hormonal, nörolojik ve davranışsal bir hastalıktır. Hastalığın biyolojik ve hormonal tarafına ilaç tedavisi ile müdahale edilir. Nörolojik ve davranışsal tarafı ise psikoterapi ve çeşitli nörolojik beyin egzersizleri ( Örn. Attentioner) ile müdahale edilir.
DİKKAT EKSİKLİĞİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
* Genetik geçiş ile aileden gelme,
* Çocukluk çağında aşırı düzeyde telefon, tablet, bilgisayar gibi elektronik cihazlara maruz kalmak,
* Çocukluk çağında yaşanan uyaran eksikliği,
* Çocukluk çağında aşırı düzeyde paketlenmiş hazır gıdalar tüketmek,
* Aşırısı stres ya da travmatik yaşantılar.
Hazırlayan: Psikolog Barış polattağ
