Aşılama tedavisi ya da intrauterin inseminasyon (ıuı)

Aşılama ya da intrauterin inseminasyon (IUI) olarak bilinen tedavi, 1 yıl korunmasız birlikteliğe rağmen gebelik elde edilemeyen çiftlere eğer yumurtlama tedavisi de başarısız olursa uygulanan 2.basamak tedavi uygulamasının adıdır. Bu tedaviye aday olan çiftlerde yumurtlama problemi olmayan ya da sperm değerleri normal olan çiftler bulunabileceği gibi, özellikle düzenli yumurtlaması olmayan (örneğin polikistik over-PKO) kadınlar ve sperm sayı, şekil ve hareketlerinde sınırda problemleri olan erkekler de bulunabilir.
Yumurtlama problemi olan veya olmayan hastalarda uygun ilaçlarla yumurtlama tedavisi genelde adet kanamasının 2. veya 3. günü başlanır, Kullanılan ilaçlar tablet veya iğne şeklinde olabilir. İlaçlara verilen tepki düzenli aralıklarla ultrasonografi ile takip edilir. Yumurtayı barındıran folliküllerin çapları 18-22 milimetreye ve rahim zarı kalınlığı genelde 7 milimetrenin üzerine çıktığında ”çatlatma iğnesi” olarak bilinen ve yumurta/yumurtaların son aşama olgunlaşmasını ve follikül dışına atılmasını sağlayan bir ilaç ile yumurtlama tetiklenir. Yumurtlamanın tetiklenmesinden yaklaşık 34-40 saat sonra kadının eşinin 3 veya 5 gün süren bir cinsel perhiz sonrası verdiği sperm örneği tüp bebek laboratuarında bir takım işlemlerle 0.5-0.7 mililitre olacak şekilde konsantre edilir. Elde edilen bu konsantre sperm örneği, jinekoljik muayene masasında spekulum adı verilen ve anatomik olarak hazne (vajina) içerisinin en arka tarafında yer alan rahim boynunu (serviks) görmemizi sağlayan bir alet yerleştirilerek ,rahim kanalının dış deliğinden ”aşılama katateri” denen plastik bir kanül ile nazikçe geçerek rahim içine zerk edilir. İşlem ağrısızdır, ultrasonografi kullanımını gerektirmez. İşlem bittikten sonra kadın yaklaşık 15 dakika kadar dinlenebilir ancak şart değildir. Yine işlem sonrasında kadına ağızdan,vajinal yoldan ya da cilt altından enjeksiyon yoluyla kullanılacak şekilde progesteron desteği verilir ve çifte işlemin ardından 1 hafta süre ile gün aşırı birliktelik önerilir. Yaklaşık 12-14 gün sonra gebelik olup olmadığı kanda beta-hCG düzeyi ölçülerek tayin edilir. Bu işlemin gebelik sağlama oranı %18-23 aralığındadır. İşlem sonrası gebelik gelişmez ise 2 defa daha tekrarlanması önerilmektedir. 3 defa yapılan aşılama işlemine rağmen gebelik gelişmez ise daha fazla deneme yapılmasının bir anlamı olmaz çünkü ilk 3 denemede başarı sağlanamayan olgularda aşılama tedavisine devam edilmesinin gebelik şansını artırmadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Çiftler için bu tedavi önerildiğinde öncesinde rahim ve tüplerin normal olduğunu,tüplerin açık olduğunu mutlaka değerlendirmek gerekir. Bu nedenle işlem öncesinde rahim ve tüplerin durumunu değerlendirmek için adet kanamasının bitişini takip eden 2-3 günde histerosalpingografi (HSG) denen kontrastlı röntgen filmi MUTLAKA çekilmiş ve değerlendirilmiş olmalıdır.