Vajinismus, vajinaya giriş denendiğinde, vajinanın dış üçte bir kısmını çevreleyen kasların istemsiz ve yenileyici, sürekli kasılmaların olması ve bu kasılmalara bağlı olarak, girişe ilişkin ağrı yaşayacağı korkusu ve kaygısı eşlik eder. Ayrıca bedenin çeşitli bölgelerinde, bazen tüm bedende kasılmalar, titreme, çarpıntı, bacakların istemsiz olarak kapanması, terleme, kusma, ağlama ve fenalık hissi eşlik edebilir. Vajinadaki bu kasılmalar çoğu kadında cinsel birleşmeye izin vermez. Vajinismusta izlenen pelvik kasılmaların tamamı kadının kendi iradesi, arzusu dışında istemsiz şekilde gerçekleşir. Helen Singer Kaplan, vajinismusu “cinsel fobik reaksiyon” (cinsel ilişkiye girme korkusu) olarak tanımlamıştır.
“Dünya Sağlık Örgütü’ne göre ise vajinismus, kadının olmasını arzu ettiği halde, penis, parmak veya başka bir objenin vajinal girişini sağlamak konusunda sıkıntı yaşaması, genellikle eşlik eden kaçınma, kas kasılmaları ve ağrı beklentisi, korkusu, deneyimi olması şeklinde tanımlanmaktadır.”
Vajinismus sıklıkla disparoni ile karıştırılır. Aralarındaki fark ise; vajinismusta birleşme gerçekleşmez iken, disparonide ise birleşme ağrılı bir şekilde gerçekleşir.
Karşımıza gelen vajinismus vakalarının büyük çoğunluğu genellikle ilk cinsel birleşme denemesinde ortaya çıkmaktadır. Daha seyrek olmakla birlikte eşle olumsuz algılanan cinsel deneyimden sonra, cinsel taciz, doğum, düşük, küretaj gibi hasta açısından kötü bir deneyim sonrasında oluşabilmektedir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda, vajinismus bir cinsel sorun olarak hastaların en fazla hekime başvurma nedenidir. Türkiye'de 2006 yılında yapılan bir çalışmaya göre her 10 kadının birinden vajinismus sorunu izlenmektedir. Vajinismus hastalarının pek çoğu, bu problemlerinin yalnızca kendilerine ait olduğunu düşünerek utanma duygusu ile sorunlarını çevrelerinden gizlemektedirler. Tüm dünyada cinsel terapi kliniklerine başvuran hastaların %5 ile %47'si vajinismus problemine sahiptir. Türkiye’de cinsel tedavi merkezlerine vajinismus nedeniyle başvuran hastaların oranı ise % 62.2-75.9 arasındadır.
Vajinismus nadir durumlar dışında psikolojik nedenli bir sorundur. Uygun cinsel eğitimin verilmediği, cinselliğin konuşulmadığı, kulaktan dolma yanlış bilgiler, hatalı inanışlar ve cinsel ilişkinin korkutucu, acı verici algılanmasına neden olan bilinç altına yerleştirilmiş hatalı düşünceler ve olumsuz koşullanmalar bu soruna yol açar. Vajinismusu olan kadınların cinselliğin günah, yasak, ayıp olarak görülmesi ve yaşanmasıdır. Kadın cinsel organın çok küçük ve anormal olduğu, kızlık zarının bir duvar oluşturduğu, erkek cinsel organın çok büyük olduğu, canını çok acıtacağı ve zarar vereceği şekilde düşüncelerin kişide hakim olduğu görülür.
Yaş, eğitim, sosyokültürel ve sosyoekonomik durum , kentli veya kırsal kesimden olmak belirli bir fark göstermez. Bu durum kişilerin eğitim seviyesine göre değil, toplumun ve kültürün diretmeleriyle şekilleniyor.
Vajinismus kadının değil, çiftin sorunudur!
Vajinismusun bilimsel olarak başarısı kanıtlanmış tek tedavi yolu cinsel terapidir. Vajinismus cinsel işlev bozuklukları arasında tedaviye en kısa sürede yanıt veren cinsel işlev bozukluğudur. Doğru uzmanla ve uygun metotlarla yüzde yüze yakın bir düzelme olur. Cinsel terapi çift görüşmesi şeklinde sürdürülür. Vajinismusu, çiftin sorunu olarak ele almak ve partneri de bu sürece dahil ederek tedaviye aktif katılımını sağlamak çok önemlidir. Erkekler vajinismusu bir hastalık olarak kabul etmedikleri, belki de doğru bilgiye ulaşamadıkları için durumu istenmeme ve reddedilme olarak algılayıp, kırgınlık ya da öfke duyabilirler. Bu süreç erkekler için oldukça zordur, birleşmenin gerçekleşmemesinden dolayı kendilerinde bir yetersizlik olabileceği düşüncesi gelişebilmektedir. Kaygıyla zaman içerisinde sertleşme ve isteksizlik sorunları ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle önceside kapsamlı bir cinsel yaşam öyküsü alınmalı, çiftin yaşadığı zorluklar ve kaygılar tespit edilmeli, çiftle ilk seanslarda psikoeğitim verilerek yanlış inanışlarının düzeltilmesi, cinsel organlarının anatomisi ve fizyolojisi ile ilgili doğru bilgilerin aktarılması daha sonrasında egzersizlerle kademeli olarak kasılmaların ve girişlerle ilgili korkuların üzerine gidilmesi gerekir.
Temel vajinismus tedavi stratejisini şöyle özetlenebilir:
1. Vajinal genişleme veya vajinal egzersizler yoluyla kadını vajinal penetrasyona karşı duyarsızlaştırmak, vajinal kaslarda istemli kontrol geliştirmek ve böylelikle spazmı önlemek;
2. Cinselliğin doğal, normal bir aktivite olduğuna yönelik bilgi ve inanışları arttırmak amacıyla kadını eğitmek;
3. Fobik unsurlar, olumsuz koşullanma, suçluluk duygusu, ağrı korkusu gibi bağlantılı psikolojik sorunları psikoterapötik ya da cinsel terapi müdahaleleri yoluyla gidermek.
Vajinismus, penetrasyona karşı psikosomatik bir korku, içsel çatışmaların bir sembolü, diğer ağrı bozukluklarının bir belirtisi ya da tüm bunların bir kombinasyonu olabilir. Bu yüzden tedavi yöntemleri psikanalizden cerrahi operasyonlara kadar çok geniş bir alana yayılmıştır. Ancak şu an için en çok kullanılan tedaviler; sistematik duyarsızlaştırma, gevşeme ve genişletici kullanarak kas egzersizleri yapma tekniklerinden oluşan geleneksel, semptom odaklı ve kısa süreli tedavilerdir (Keçe, Çoşar, Özdemir., 2022 s.63).
VAJİNİSMUSTA YANLIŞ TEDAVİLER
1. Hymenektomi yani kızlık zarının ameliyatla alınması.
2. Genel anestezi altında cinsel birleşme.
3. Botoks tedavisi.
4. Lokal uyuşturucu kremler ve pomatların ilişki öncesi vajinaya sürülerek kullanılması.
5. Kadının cinsel ilişki öncesi alkol alması ve cinsel ilişki öncesi sakinleştirici ve kas gevşetici ilaçlarının birlikte kullanılması.
6. Cinsel ilişki öncesi vajinaya buhar tutulması, sıcak su banyosu, lokal uyuşturucu krem veya pomat, ağrı kesici, sakinleştirici ve sıkıntı giderici ilaçların birlikte kullanılması.
7. Muayenehanede gerdek.
8. Tek seanslık tedaviler.
9. İlaç tedavisi.
Bunların hepsi vajinismusta yanlış kullanılan tedavi yöntemleridir. Bu tür yöntemler kişilerin tedavi olabileceklerine olan inancının kırılmasına, kadının kendini yetersiz hissetmesine, eşler arasındaki duygusal ilişkinin zaman içerisinde mesafelenmesine neden olmaktadır.
Cinsel Terapi Programı;
Cinsel terapi programı duygusal ve fiziksel teknikleri içermektedir. Çiftin cinsel terapi sürecine birlikte katılmaları daha iyi sonuçlar verecektir. Vajinismus tedavisi doğru bilgi ve teknik gerektiren bir süreç olduğu için yapılacak plan tecrübeli ve nitelikli bir cinsel terapist ya da danışman tarafından takip edilmelidir. Cinsel terapi planına uyulduğu takdirde, umduğundan daha hızlı ve kesin bir iyileşme elde edilecektir. Ancak, kadının bu tedavi planına sadık olması ve sabırla uygulaması gerekmektedir (Keçe, Çoşar, Özdemir., 2022, s.68).
Ferah ÖZEN
KAYNAKÇA
Keçe, C., Coşar, F., Özdemir, A. A. (2022). Vajinismus ve Disparoni Genito-Pelvik Ağrı ve Penetrasyon Bozukluğu. Ankara: Pusula Yayınevi.
