Rahim ağzı kanserinin en önemli nedeni, Human papillomavirus yani HPV virüsü enfeksiyonudur. Bu virüs rahim ağzına vajinal cinsel ilişki yoluyla bulaşmaktadır. Dış genital bölgeye bulaşması için doğrudan cilt teması yeterlidir, vajinal cinsel ilişkiye gerek yoktur. HPV virüsüne bağlı lezyonlar, kanser öncesi dönemde hiçbir belirti vermeden senelerce rahim ağzında kalabilmektedir. Jinekolojik muayenede smear alınması ile bir kadında HPV virüsüne bağlı hücresel değişiklikler olup olmadığı anlaşılabilir. Aynı smear testinde olduğu gibi bir sürüntü alınarak HPV virüsünün DNA’sı tespit edilebilir.

Yaklaşık 15 yıl önce, HPV virüsüne karşı koruyucu aşılar kullanılmaya başlanmıştır. Bu aşılar, öncelikle kansere en sık neden olan HPV tiplerine karşı, yani HPV tip 16 ve tip 18’e karşı geliştirilmiştir. Bu aşılardan en sık uygulanan dörtlü HPV aşısında (Gardasil), kanser yapabilen bu HPV tiplerine ek olarak, genital bölgede siğillere neden olabilen HPV tip 6 ve tip 11 antijenleri de bulunmaktadır. Yani, dörtlü HPV aşısı yapıldığında rahim ağzı kanser riskinin %70 azalması, genital siğil riskinin de %90 üzerinde azalması beklenir. Bu risk azalmasının en etkili şekilde oluşabilmesi için, aşının mümkün olduğu kadar erken ve ilk cinsel ilişkiden önce yapılması tercih edilmektedir. Dokuz tipe karşı koruyucu olan HPV aşısı da mevcuttur (Gardasil 9). Ancak halen ülkemizde satışı bulunmamaktadır.

HPV Aşısı Ne Zaman Yapılmalıdır?

HPV aşısının ideal olarak yapılması gereken yaş aralığı, 9 ile 26 yaş arasıdır (1). Bu aralıkta genellikle önerilen, çocukluk çağında 12-13 yaşlar civarıdır. Bu sayede bağışıklık sisteminin aşıya karşı en kuvvetli yanıtı vererek HPV ye karşı koruyuculuğun en üst düzeyde olması hedeflenmektedir. Ayrıca HPV ile henüz temas olmadığı için aşıdan %100 faydalanılmış olur. 15 yaşın altındaki çocuklarda, normalde 3 doz olan aşının sadece 2 doz (6 ay aralıkla) uygulanması yeterlidir.

Genç kadınlarda aşının yapılması, cinsel ilişki durumundan bağımsızdır. Yani daha önce cinsel ilişki olmuş da olsa HPV aşısının yapılması tavsiye edilmektedir. O kişide halihazırda HPV bulunsa da, aşı yapıldığında diğer tip HPV virüslerine karşı koruyuculuk sağlanır (2). Buna ek olarak, virüs vücuttan temizlendikten sonra gelişen bağışıklık güçlendirilmiş olur ve tekrar aynı tip HPV enfeksiyonunu kapma ihtimali çok azalır. Burada vurgulamamız gereken en önemli nokta şudur: halihazırda piyasada bulunan HPV aşıları KORUYUCU aşılardır. Yani mevcut HPV enfeksiyonu varsa bunu tedavi edemezler. Ancak, yeni HPV enfeksiyonu gelişimini engellerler. Aşı yapılmadan önce HPV testi yapılmasına gerek yoktur (1).

Her ne kadar HPV aşısı ilk çıktığında 26 yaşa kadar yapılması tavsiye edilmiş olsa da, sonradan yapılan çalışmalarda aşının kansere karşı koruyuculuğunun daha ileri yaşlarda da olabildiğini göstermiştir. Önceden 26 yaş olan üst yaş sınırı, 45 yaşa çekilerek bu yaşa kadar olan kadınların da bu aşıdan faydalanabileceği bildirilmiştir. 45 yaş üzerindeki kadınların da HPV aşısı yaptırmasında bir sakınca bulunmamaktadır. Ancak, kanserden koruyuculuk anlamında bakıldığında, en olumlu etkiler yani korunma, aşı 45 yaş altında yapıldığında sağlanmaktadır.

HPV Aşısı Ne Kadar Süre Korur?

HPV aşısı ilk olarak 2006 yılında piyasaya sürülmüştür. Yıllar içerisinde yapılan çalışmalarda, aşı koruyuculuğunun en az 10 yıl olduğu belirlenmiştir (3). Gelecekte yapılacak çalışmalar ile koruyuculuğun daha da uzun olacağı tahmin edilmektedir.

HPV aşıları ile ilgili daha fazla bilgi almak için kliniğimizle iletişime geçebilirsiniz.

Kaynaklar

Freedman M, Kroger A, Hunter P, Ault KA; Advisory Committee on Immunization Practices. Recommended Adult Immunization Schedule, United States, 2020. Ann Intern Med. 2020;172(5):337‐347. doi:10.7326/M20-0046

Markowitz LE, Dunne EF, Saraiya M, et al. Human papillomavirus vaccination: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) [published correction appears in MMWR Recomm Rep. 2014 Dec 12;63(49):1182]. MMWR Recomm Rep. 2014;63(RR-05):1‐30.

Kjaer SK, Nygård M, Dillner J, et al. A 12-Year Follow-up on the Long-Term Effectiveness of the Quadrivalent Human Papillomavirus Vaccine in 4 Nordic Countries. Clin Infect Dis. 2018;66(3):339‐345. doi:10.1093/cid/cix797