KAYıP VE YAS SÜRECINI YÖNETMEK
YAS SÜRECİNDEKİ BİREYLERİN PEK DUYMAK İSTEMEDİKLERİ
SÖZLER
• Nasılsın?
• İyi misin ? diye sormayın,
• Bir süre sonra (kendini) daha iyi hissedeceksin.
• Ne hissettiğini biliyorum / anlıyorum.
• Ağlama artık.
• Ailen için güçlü olmalısın / kalmalısın.
• Her şeyin bir nedeni var.
• Erkekler ağlamaz.
• O çok iyi bir insandı. Allah, onu yanına almak istedi.
• Zamana bırak, zaman her şeyin ilacıdır.
• Çocuklarını düşün, bırakma kendini.
• Sen de hastasın ağlama bir şey olacak.
• Kendini meşgul et, düşünme bu kadar artık.
• Şuan ne hissettiğini biliyorum
• Daha kötüsü olabilirdi
• Diğer çocukların için güçlü olmalısın
• Ölenle ölünmüyor
• Hayat devam ediyor
• Senden daha beterlerini düşün
• Gençsin toparlarsın
• Sakin ol
YAS SÜRECİNDEKİ BİREYLERİN DUYMAK İSTEYEBILECEKLERI
SÖZLER
• Kaybınız için gerçekten çok üzgünüm.
• Umarım doğru cümleler kurabilirim, sizin için burada olduğumuzu bilmenizi isterim.
• Yaşamayan anlayamaz çok haklısınız, yanınızda durabilir, sizi dinleyebilirim.
Anlatmak ister misiniz?
• Şu an neler hissettiğini hayal bile edemiyorum (SESSİZ KAL).
• Şu an neler hissettiğini hayal bile edemiyorum, ben de ........ kaybettiğimde ........
hissetmiştim (DİNLE)
• Senin için buradayım.
• (Bir şeye ihtiyaçları olup olmadığını sorun, ya da onlar için ne yapabileceğinizi sorun,
ya da ortamda somut bir şey varsa “teyzecim/amcacım senin için ...su vb. bilgi
almamı vb...... yapmamı ister misin ?” diye sorun.
• Neler olduğunu anlatmak ister misin?
• Ölen ( kardeşinizle, oğlunuz ile ilgili ) kişi ile olan güzel bir anınızı anlatmak ister
misiniz? Ne kadar iyi bir insanmış meğer ne güzel şeyler yaşamışsınız.
• Duyguları paylaşmak içinde tutmamak çok iyi gelir, bana anlatamazsan bile sevdiğin
güvendiğin arkadaşına, akrabana anlat olur mu?
• Bazen hiçbir şey söylemeden yanında oturun, izin veriyorsa elini tutun, omzuna
dokunun
DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
• Ağlamasına izin verin, çevresinde ağlamasına engel olan aile üyeleri varsa siz onlara
engel olun, “bırakın ağlasın, içine atarsa daha kötü hisseder, izin verin yaşasın
duygularını” şeklinde etrafı uyarın.
• Empatik yaklaşım sergileyin, buna özgü cümleler kurun.
• Kendinizi konuşmak zorunda hissetmeyin. Bazen sadece yas tutan kişinin yanında
olmanız ve onu dinlemeniz bile çok anlam ifade eder.
• Sorulmadıkça kendi yas dönemlerinizden söz etmeyin.
• Öğüt vermeyin.
• «En azından/Hiç Olmazsa» acıları bitti gibi ya da «o şimdi iyi bir yerde» gibi cümleler
kurmayın.
• Kendi kişisel inançlarınızı ya da yaşam felsefenizi dayatmaya çalışmayın.
• Tüm odağınızı ve dikkatinizi ona verin.
• Ölen kişi ile ilgili anılarınızı paylaşın ve yas tutan kişinin de paylaşmasına yardımcı olun.
• Uygun zamanlarda, kısa süreli, yoğun dikkat gerektirmeyen etkinliklere yönlendirin.
• Duygularını ifade ederse, asla engellemeyin.
• Yas tutan kişinin duygusal dalgalanmalarını kabul edici davranın. Sabırlı olun.
• Kabul, hoşgörü, güven ve destek gösterin. İyi bir dinleyici olun.
• Kişinin yasını nasıl yaşaması gerektiğine yönelik yargılar belirtmekten kaçının.
• Kaybın ölümün oluş şekline, kazanın ihmallerine yönelik açıklamalar yapmaktan kaçının.
• Gündelik etkinliklere katılmalarını, sosyal ilişkilerini yeniden kurmalarını ve spor
yapmalarını teşvik edin.
• Dikkatleri kolayca dağılabileceğinden okulda, işte ya da evde fazla çalışmalarını
beklemeyin.
• Basit ve yapılandırılmış görevler ya da sorumluluklar almalarına fırsat tanıyın.
• Yas tutan kişinin yas tutma şekline saygı gösterin.
• Fiziksel, duygusal ve sosyal özbakım için cesaretlendirin.
• Mümkünse iletişimi koparmayın ve ilişkide olmaya devam edin.
• Duygulara / Kalbe dokunan cümleler kurmaya özen gösterin.
• Gerektiğini düşünüyorsanız bir uzmana yönlendirin.
• Bir şeyler yemeye teşvik edin, bol bol su içmesini sağlayın.
• Evde çocuklar varsa çocukların bakımını devam ettirecek başka akraba var mı? o kişilerle
konuşun ve çocukların düzenini devam ettirmeyi sağlayın.
• Akraba, arkadaş, komşuları sürece dahil edin yanlarında olmalarını söyleyin.
• Sizin de duygularınız tetiklendiğinde görüşmeyi sonlandırın, başka bir arkadaşınıza
devredin ve kendi duygusal sağaltımınız ile ilgilenin
• Yapamayacağınız şeyler istendiğinde durumunuzu, pozisyonunuzu ve sınırlarınızı tekrar
tekrar iletin,
